Przestępstwo posiadania narkotyków

Jako adwokat specjalizujący się w prawie karnym, bardzo często w działalności zawodowej spotykam się z przestępstwami spenalizowanymi w Ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. 

Uwagę w zakresie powyżej ustawy należy skupić przede wszystkim na poniższych czynach zabronionych, tj.:

• posiadaniu narkotyków
• handlu narkotykami
• wprowadzaniu ich do obrotu
• wytwarzaniu, przerabianiu lub przetwarzaniu środków odurzających lub substancji psychotropowych
• wyrabianiu, przechowaniu, zbywaniu lub nabywaniu przyrządów służących do produkcji narkotyków 
• tzw. przemycie narkotyków, czyli wywożeniu z kraju lub przywożeniu do kraju narkotyków. 

POSIADANIE

Jednak za najpowszechniejsze przestępstwo narkotykowe należy uznać posiadanie narkotyków, za które według przepisu art. 62 ustęp 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii grozi kara pozbawienia wolności do lat 3.  

To co istotne zwiększenie wymiaru kary za posiadanie jest uzależnione od ilości narkotyków będących w jego posiadaniu. Gdy ich ilość jest znaczna, wtedy kara może sięgnąć nawet do 10 lat. Znaczna ilość narkotyków to taka, która wystarcza do jednorazowego odurzenia się co najmniej kilkudziesięciu osób?(Wyrok Sądu Najwyższego z 14 lipca 2011 r., IV KK 127/11).

Ustawa wprowadza jednak pewną racjonalizacje w zakresie powyższej kary. Jest ona zawarta w przepisie art. 62a owej ustawy. Zgodnie z nim postępowanie może zostać umorzone, nawet przed wszczęciem śledztwa czy dochodzenia, gdy dana osoba posiadała środki w nieznacznej ilości, przeznaczone na własny użytek sprawcy. Należy jednak pamiętać, iż aby tego dokonać konieczne jest spełnienie łącznie trzech przesłanek przedstawionych w owym przepisie tj. 

1. sprawca posiada nieznaczną ilość narkotyku
2. narkotyk przeznaczony jest na użytek własny sprawcy
3. okoliczności czynu i stopień społecznej szkodliwości czynu wskazują, iż ukaranie sprawcy byłoby niecelowe.

Trudności może sprawić określenie ,,nieznacznej ilości narkotyku??. Określenie powyższych ma charakter bardzo ocenny. W orzecznictwie można się spotkać m.in. ze stwierdzeniem, iż jest to ilość niewielka, odpowiadająca doraźnym potrzebom uzależnionego, to jest odczuwanemu współcześnie głodowi narkotycznemu, jedna, dwie porcje, lecz nie ilość od tego większa, choćby zgromadzono ją w przewidywaniu przyszłych potrzeb (SA w Krakowie w wyroku z dn. 4 października 2000 r., II AKa 161/00). 

Ponadto należy zauważyć, iż powyższe umorzenie, ma charakter fakultatywny. Oznacza, to iż można tego dokonać, tylko jeżeli prokurator, czy też sąd uzna to za słuszne. Wykazanie samodzielnie przez podejrzanego powyższych przesłanek, może sprawić wiele problemów, dlatego w wielu sytuacjach niezwykle istotna okazać się może pomoc adwokata. Ponadto udział adwokata jest niezwykle istotny w przypadku podejrzenia popełnienia jakiegokolwiek z czynów zabronionych wymienionych w omawianej ustawie, ze względu na fakt, iż podejrzanemu przysługują określone uprawnienia, jak możliwość żądania kontaktu z adwokatem, czy też przesłuchanie podejrzanego tylko w jego obecności. Jest to niezwykle istotne, m.in. ze względu na fakt, iż złożone przez podejrzanego wyjaśnienia mają ogromne znaczenie dla późniejszego wyniku sprawy. Szybkie i profesjonalne działanie już na etapie postępowania przygotowawczego jest w stanie stworzyć podstawy do skutecznej linii obrony na etapie postępowania sądowego.  

PRZEMYT

W przepisie art. 55 określono zarówno typ podstawowy (art. 55 ust. 1), uprzywilejowany (art. 55 ust. 20  jak i kwalifikowany przestępstwa (art. 55 ust.3) tzw. Przemytu. Przestępstwa z art. 55 ust. 1 i 2 NarkU są występkami natomiast przestępstwo z art. 55 ust. 3 NarkU stanowi zbrodnię. 

Przemyt to dokonywanie wbrew przepisom ustawy przywozu, wywozu, wewnątrzwspólnotowego nabycia, wewnątrzwspólnotowej dostawy lub przewozu przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub terytorium innego państwa środków odurzających, substancji psychotropowych lub słomy makowej.

Przedmiotem ochrony jest monopol przedsiębiorstw, o których mowa w art. 37 NarkU, w zakresie przywozu, wywozu, przewozu, wewnątrzwspólnotowego nabycia i wewnątrzwspólnotowej dostawy środków odurzających, substancji psychotropowych lub słomy makowej.

 Przywóz to każde wprowadzenie na obszar celny Unii Europejskiej środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych lub nowych substancji psychoaktywnych, natomiast wywóz to każde wyprowadzenie poza obszar celny Unii Europejskiej powyżej wskazanych substancji. Oznacza to, iż jest to sytuacja, która ma miejsce między państwem trzecim spoza obszaru UE, a państwem unijnym. 

Przewóz to przemieszczenie powyższych substancji między dwoma państwami przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które zaczyna się i kończy poza tym terytorium. 

Natomiast wewnątrzwspólnotowa dostawa to przemieszczenie z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej, a wewnątrzwspólnotowe nabycie to przemieszczenie z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Tutaj więc nie będzie miał udział żadnego z państw poza Unii Europejskiej. 

Przestępstwo w typie podstawowym jest zagrożone karą grzywny oraz kary pozbawienia wolności do lat 5. Typ  uprzywilejowany stanowi tzw. wypadek mniejszej wagi, czyli sytuację, w której okoliczności popełnienia przestępstwa charakteryzują się przewagą elementów łagodzących, sprawiających, że czyn nie przybiera zwyczajnej postaci, lecz zasługuje na znacznie łagodniejsze potraktowanie (por. wyrok SA w Białymstoku z 16.11.2000 r., II Aka 161/00, OSA 2001, Nr 7?8, poz. 42).  W postanowieniu z 25.9.2002 r. (II KKN 79/00, niepubl.) SN orzekł, że: “przy rozstrzygnięciu, czy zachodzi tzw. wypadek mniejszej wagi, ilość posiadanego środka odurzającego jest tylko jednym z elementów, który winien być brany pod uwagę i niewielka ilość środka odurzającego bynajmniej nie musi, niejako automatycznie, prowadzić do uprzywilejowanej subsumcji; o uznaniu konkretnego czynu zabronionego za wypadek mniejszej wagi decyduje całościowa ocena jego społecznej szkodliwości, jako zmniejszonej do stopnia uzasadniającego wymierzenie kary według skali zagrożenia ustawowego przewidzianego w przepisie wyodrębniającym wypadek mniejszej wagi, w kategorii przestępstw określonego typu; na ocenie tej ważą przesłanki dotyczące zarówno przedmiotowej, jak i podmiotowej strony czynu”.  Za taki czyn grozi nam do roku pozbawienia wolności, a w typie kwalifikowanym jeśli ilość przemycanych narkotyków jest znaczna albo czyn popełniony zostaje w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej sprawca podlega grzywnie i karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata. 

Przestępstwo handlu narkotykami ustawodawca uznał za tak poważne, że postanowił, iż karalne jest nawet przygotowanie do jego popełnienia, za co grozi kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2. Gdy sprawca poczynił przygotowanie do handlu znaczną ilością narkotyków sąd będzie mu mógł wymierzyć karę do 3 lat pozbawienia wolności.

HANDEL

Art. 59 ust 1 wspomnianej ustawy stanowi, iż   osoba, która w celu osiągnięcia korzyści majątkowej czy osobistej, udziela innej osobie środka odurzającego czy substancji psychotropowej, a także ułatwia użycie czy nakłania do użycia takich substancji, podlega karze pobawienia wolności od roku do 10 lat.

Powyższy przepis jest bardzo zbliżony do regulacji zawartej w przepisie art. 58 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, jednak art. 59 u.p.n. mówi o sytuacji, gdy osoba udostępniająca otrzymuje korzyść materialną lub osobistą, a więc jest to  sprzedaż narkotyków.

Przepis art. 59 zakłada surowszą odpowiedzialność w sytuacji, gdy zabronione substancje są udzielane osobie małoletniej, a więc takiej, która nie ukończyła jeszcze 18 lat. Czyn taki uznawany jest za zbrodnię. Sprzedaż narkotyków małoletniemu (osobie, która nie ukończyła 18 lat) powoduje, że sprawca podlega karze pozbawienia wolności nie krótszej niż 3 lata.  

Łagodniejszej odpowiedzialności przewidziana została dla sprawcy wypadku mniejszej wagi ? sąd w takim przypadku może skazać sprawcę na karę grzywnę, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. 
Za handel narkotykami możliwe jest ż orzeczenie kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Jednak istotne jest, iż powyższa instytucja możliwa jest tylko w przypadku kar pozbawienia wolności do 1 roku.