Nowe zasady upadłości konsumenckiej. Pozbycie się długów będzie prostsze

24 marca 2020 roku weszła w życie ostatnia część przepisów nowelizujących ustawę Prawo upadłościowe, która wprowadza zmiany dotyczące tzw. upadłości konsumenckiej. Ich konsekwencje są dość znaczące, przede wszystkim dla osób fizycznych zainteresowanych ogłoszeniem bankructwa. Od teraz upadłość konsumencka będzie niejako łatwiej dostępna – uproszczono wiele procedur, przede wszystkim w celu przyspieszenia postępowań. Warto jednak dokładnie zapoznać się z nowymi przepisami, ponieważ ich konsekwencje są szeroko zakrojone. W zrozumieniu nowych regulacji oraz wszystkiego, co związane z tematem upadłości konsumenckiej pomoże adwokat. W Gdańsku można skontaktować się z Kancelarią Adwokacką Wojciecha Borowika, która specjalizuje się m.in. w prawie upadłościowym.

Czym jest upadłość konsumencka?

Upadłość konsumencka to postępowanie sądowe wobec osób, które stały się niewypłacalne. Niewypłacalność rozumieć należy jako brak zdolności do terminowego regulowania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Nie ma tutaj znaczenia wielkość zobowiązania ani okres przez jaki dłużnik zwlekał z jego regulowaniem. Konsekwencją ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest przede wszystkim oddłużenie niewypłacalnego konsumenta.

Zmiany w ustawie Prawo upadłościowe – co nowego?

Po pierwsze do katalogu podmiotów objętych konsumenckim postępowaniem upadłościowym włączone zostały osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą.

Zmiany wprowadzone nowelizacją zdecydowanie liberalizują również przesłanki wniosku dłużnika. W stanie prawnym obowiązującym do tej pory sąd badał jednocześnie negatywne przesłanki a w razie ich stwierdzenia odmawiał ogłoszenia upadłości. Ogłoszenie upadłości niemożliwe było szczególnie w przypadku, gdy do niewypłacalności umyślnie lub na skutek rażącego niedbalstwa przyczynił się sam dłużnik.

Według przepisów obowiązujących od 24 marca 2020 r. sąd na etapie ogłoszenia upadłości nie będzie badał przyczyn niewypłacalności dłużnika ? te będą badane na kolejnym etapie postępowania, podczas ustalania planu spłaty. Oznacza to, że ogłosić bankructwo mogą również osoby, które doprowadziły do swojego zadłużenia w sposób umyślny. Sytuacja taka będzie jednak miała wpływ na sposób zakończenia postępowania. Fakt zawinionego doprowadzenia do niewypłacalności brany będzie pod uwagę przy określaniu długości planu spłat wierzycieli. Jeżeli sąd uzna, że dłużnik nie przyczynił się do powstania długu, plan spłaty wierzycieli ustalony zostanie na okres od minimum trzech do maksymalnie siedmiu lat. Natomiast w przypadku kiedy dłużnik celowo doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień, sąd odmówi ustalenia planu spłaty bądź umorzenia zobowiązań bez planu spłaty, co skutkować będzie brakiem oddłużenia.

Na kanwie dotychczas obowiązujących przepisów, jeżeli w stosunku do osoby starającej się o ogłoszenie upadłości konsumenckiej prowadzono postępowanie upadłościowe w okresie od dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku i sąd umorzył całość bądź część zobowiązań, nie można było liczyć na ogłoszenie upadłości.

Nowy model upadłości konsumenckiej zakłada, że sąd na etapie rozpoznawania wniosku nie będzie  badał czy dłużnik w okresie dziesięciu lat poprzedzających złożenie wniosku, pomimo ciążącego na nim obowiązku, nie zgłosił w terminie wniosku o upadłość. Treść nowych przepisów nie wiąże również negatywnych skutków bezpośrednio z przesłanką dokonania czynności prawnej z pokrzywdzeniem wierzyciela w ostatnich dziesięciu latach. Nie ma jednak pewności co do tego czy naganne zachowanie dłużnika pozostanie bez wpływu na wydłużenie okresu planu spłaty wierzycieli, a w przypadkach skrajnych na ostateczną odmowę oddłużenia. Dłużnik nadal musi liczyć się z ryzykiem, że dokonana przez niego w przeszłości czynność z pokrzywdzeniem wierzyciela może zostać zakwalifikowana jako działanie mające na celu zamierzone doprowadzenie do niewypłacalności.

Upadłość konsumencka – konsekwencje nowych przepisów

Ostatecznie zmiana przepisów ułatwi nam uzyskanie statusu upadłego, natomiast zdecydowanie trudniej jest przewidzieć jaki rezultat będzie miało postępowanie upadłościowe ? dotychczas negatywna ocena powodów braku spłat zobowiązań stanowiła przeszkodę ogłoszenia upadłości, w obecnym stanie prawnym może doprowadzić do odmowy oddłużenia w postanowieniu kończącym postępowanie. Powyższe oznacza, że nieznany dotychczas sposób zakończenia postępowania oznaczać będzie poddanie się rygorom postępowania upadłościowego, co wiązać się może z likwidacją majątku bez osiągnięcia zamierzonego celu w postaci umorzenia zobowiązań. Dodatkowo należy się liczyć z ryzykiem wydłużenia okresu plany spłaty wierzycieli do siedmiu lat.

Kluczowym pytaniem jakie należy sobie zadać w kwestii nowych przepisów o upadłości konsumenckiej jest kwestia, czy istnieje możliwość całkowitego umorzenia długu? Możliwe ono będzie w przypadku gdy sąd orzeknie o trwałej niezdolności dłużnika do spłaty zobowiązań oraz o braku składników majątkowych, które mogłyby zaspokoić wierzycieli. Może tutaj chodzić o sytuacje, w których ?bankrut? jest na przykład trwale niezdolny do pracy co oznacza, że w większości przypadków ogłoszenie nie będzie równoznaczne z automatycznym zniknięciem zadłużenia.

Kolejną opcją w przypadku uznania przez sąd, że niezdolność do spłaty nie ma charakteru trwałego może być warunkowe umorzenie zobowiązań na okres pięciu lat. Oznacza to, że upadły poddany zostanie ograniczeniom w zarządzie swoim majątkiem oraz będzie musiał składać coroczne sprawozdanie o swojej sytuacji majątkowej. Jeżeli sytuacja upadłego ulegnie poprawie sąd ustali plan spłaty wierzycieli.

Upadłość konsumencka – co jeszcze warto wiedzieć w świetle nowych przepisów?

Warto zaznaczyć, że nie wszystkie zobowiązania będą podlegać umorzeniu. Renty odszkodowawcze, alimenty czy roszczenia o naprawienie szkody powstałej w wyniku przestępstwa bądź wykroczenia nie obejmą konsumenckiego postępowania upadłościowego.

Upadłość konsumencka może nieść za sobą również inne konsekwencje. W sytuacji kiedy upadłość ogłosi jeden z małżonków, automatycznie powstanie między nimi rozdzielność majątkowa, majątek wspólny zaś wejdzie w skład masy upadłościowej. Małżonek upadłego może w tym przypadku dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym, zgłaszając tę wierzytelność sędziemu komisarzowi.

Zmiany wprowadzone nowelizacją służyć mają głównie przyspieszeniu postępowania, dlatego nowelizacja wprowadza również uproszczony tryb postępowania. Postępowanie upadłościowe może się toczyć na zasadach ogólnych albo w trybie uproszczonym. Oba tryby zakładają zgłaszanie wierzytelności bezpośrednio do syndyka co stanowi swoiste novum na gruncie dotychczasowej regulacji. Przypadki objęte trybem uproszczonym to takie, kiedy majątek dłużnika nie nadaje się do szybkiej likwidacji bądź nie ma go w ogóle. Postępowanie uproszczone daje syndykowi prawo samodzielnego decydowania o sposobie likwidacji majątku upadłego, natomiast w odniesieniu do nieruchomości oraz innych składników określonej wartości pojawia się obowiązek zawiadomienia sądu oraz wierzycieli o sposobie ich likwidacji.

Prognozuje się, że naturalną konsekwencją nowelizacji ustawy będzie większa liczba ogłaszanych wobec konsumentów oraz jednoosobowych przedsiębiorców upadłości. Największe znaczenie w tej materii mają zmiany służące odciążeniu sądów upadłościowych. Należy do nich zaliczyć w szczególności procedurę uproszczoną bez sędziego komisarza oraz zwolnienie z dotychczasowego obowiązku badania tzw. negatywnych przesłanek upadłości. Oznacza to usprawnienie postępowania w tych sprawach gdzie nie mamy do czynienia z majątkiem znacznej wartości bądź, gdzie nie ma go w ogóle.