Małżeństwa międzynarodowe – możliwości postępowań rozwodowych w Polsce ?

W dobie dzisiejszej globalizacji coraz częściej zawierane są małżeństwa o charakterze międzynarodowym, jednak z czasem wiele z tych związków dobiega końca. W momencie podjęcia decyzji o rozwodzie pojawia się kluczowe pytanie: gdzie go przeprowadzić ? w Polsce czy za granicą? W niektórych sytuacjach rozwód w Polsce może okazać się prostszy ze względu na aspekty językowe, mniej rygorystyczne przepisy oraz niższe koszty w porównaniu z innymi krajami.

W tym artykule dowiesz się:

– Czy rozwód Polaków mieszkających za granicą jest możliwy przed polskim sądem?

– Czy w Polsce możliwy jest rozwód z obcokrajowcem ?

– Który sąd w Polsce jest właściwy miejscowo do rozpatrzenia rozwodu?

Czy rozwód Polaków mieszkających za granicą jest możliwy przed polskim sądem?

Tak, jest możliwy. Podstawą prawną jest art. 1103? Kodeksu postępowania cywilnego. Wskazuje on, że polskie sądy mają jurysdykcję do rozpatrywania spraw małżeńskich, jeśli:

• Pozwany małżonek mieszka lub ma stały pobyt w Polsce, 
• Oboje małżonkowie ostatnio wspólnie mieszkali w Polsce, a jedno z nich nadal mieszka lub ma stały pobyt w Polsce,
• Małżonek składający pozew mieszka w Polsce od co najmniej roku przed wniesieniem pozwu,
• Małżonek składający pozew jest obywatelem Polski i mieszka w Polsce od co najmniej sześciu miesięcy przed skierowaniem sprawy rozwodowej do sądu.
• Oboje małżonkowie są obywatelami polskimi, niezależnie od ich aktualnego miejsca zamieszkania.

W ostatnim przypadku obydwoje małżonków posiadających obywatelstwo polskie ma prawo zwrócić się z pozwem rozwodowym do właściwego sądu na terytorium Polski, niezależnie od ilości lat zamieszkania za granicą.

W tym miejscu warto również zaznaczyć, że jeśli oboje małżonkowie są obywatelami polskimi i zamieszkują w Polsce, to jedynym właściwym sądem do przeprowadzenia sprawy rozwodowej jest sąd polski. W takim przypadku nie ma możliwości wyboru między sądem polskim a sądem zagranicznym.

Czy w Polsce możliwy jest rozwód z obcokrajowcem ?

Tak, jest to możliwe. Możliwe jest również przeprowadzenie rozwodu w sytuacji, gdy oboje z małżonków nie posiadają polskiego obywatelstwa. Taka sytuacja zachodzi zwłaszcza wtedy, gdy pozwany małżonek (obcokrajowiec) ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Polsce, lub gdy oboje małżonkowie-obcokrajowcy mieszkają w Polsce na stałe. Polski sąd będzie właściwy, jeśli małżonek wnoszący o rozwód ma miejsce zamieszkania w Polsce przez co najmniej rok przed rozpoczęciem postępowania. W przypadku posiadania polskiego obywatelstwa wystarczy, że małżonek mieszkał w Polsce przez co najmniej sześć miesięcy.

Ustalając kraj w jakim powinno toczyć się postępowanie rozwodowe, należy wcześniej rozpatrzeć obywatelem jakiego państwa jest małżonek/małżonka. Szczególnym przypadkiem są obywatele i osoby zamieszkujące kraje członkowskie Unii Europejskiej. W takiej sytuacji w kwestiach rozwodów stosuje się rozporządzenie Radu Unii Europejskiej 2019/1111. Umożliwia ono małżonkom, mieszkającym w jednym z państw członkowskich, wytoczenie sprawy rozwodowej w kraju ich zamieszkania. Przykładowo polskie małżeństwo mieszkające w Niemczech, może złożyć pozew rozwodowy przed niemieckim sądem.

Może również zaistnieć sytuacja, że obydwoje małżonków złoży przeciwko sobie pozew rozwodowy w dwóch różnych właściwych krajach. Przykładowo, polska para mieszkająca w Hiszpanii może być w takiej sytuacji, w której mąż składa pozew o rozwód w Polsce, a żona decyduje się na wniesienie sprawy w hiszpańskim sądzie. W tym przypadku decyduje zasada ?Kto pierwszy ten lepszy?. Sprawa będzie się toczyła tam, gdzie pierwsze zostało wszczęte postępowanie. Jednakże, kwestie dotyczące dzieci ? takie jak władza rodzicielska czy alimenty ? są rozpatrywane przez sąd w kraju, w którym dzieci mieszkają niezależnie od tego do jakiego sądu wniesiono pozew.

W przypadkach rozwodów związków małżeńskich z cudzoziemcami spoza Unii Europejskiej o jurysdykcji krajowej decydują wspomniane powyżej warunki z art. 1103? polskiego Kodeksu postępowania cywilnego.

Który sąd w Polsce jest właściwy miejscowo do rozpatrzenia rozwodu?

Zgodnie z art. 41 Kodeksu postępowania cywilnego, rozwody rozpatrują sądy okręgowe. Ustalenie, który sąd jest właściwy miejscowo, zależy od sytuacji małżonków:

• Jeśli małżonkowie mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania w Polsce, a przynajmniej jedno z nich nadal tam mieszka, właściwy jest sąd okręgu, w którym mieszkali.

Przykładowo, małżeństwo Polki i Włocha mieszkało w Gdańsku. Mąż po rozpadzie małżeństwa wrócił do Włoch, ale żona pozostała w Gdańsku. Właściwym sądem będzie zatem Sąd Okręgowy w Gdańsku.

• Jeśli małżonkowie nie mieszkali nigdy razem na terytorium Polski lub żadne z nich nie mieszka już w obrębie okręgu sądu ich ostatniego zamieszkania, pozew należy złożyć do sądu właściwego dla miejsca zamieszkania pozwanego (małżonka, od którego domagamy się rozwodu).

Z takim przypadkiem mamy do czynienia, gdy małżeństwo Polaków zawarło ślub na terytorium Niemiec. W momencie rozstania mąż wrócił do Polski i zamieszkał w Warszawie. Żona wnosi pozew w Polsce ? właściwym sądem będzie Sąd Okręgowy w Warszawie, w którego okręgu mieszka pozwany mąż.

• Gdy nie można ustalić miejsca zamieszkania pozwanego w Polsce, sądem właściwym będzie sąd okręgu, w którym mieszka powód (osoba składająca pozew).

Polskie małżeństwo od zawsze mieszkało wspólnie w Norwegii, ale mąż wrócił do Polski i zamieszkał w Toruniu. Wnosi pozew o rozwód w Polsce ? sprawę rozpatrzy Sąd Okręgowy w Toruniu.

• Jeśli oboje małżonkowie mieszkają w momencie rozpoczęcia czynności rozwodowych poza granicami Polski, właściwy sąd okręgowy musi wyznaczyć Sąd Najwyższy.

Małżonkowie Polacy zamieszkują na stałe w Wielkiej Brytanii, ale chcą się rozwieść przed polskim sądem. W takim wypadku Sąd Najwyższy może wyznaczyć odpowiedni sąd w Polsce na ich wniosek.

Jeżeli któremuś z małżonków zależy szczególnie na określonym sądzie okręgowym, powinien szczegółowo uzasadnić to w składanym wniosku. Sąd nie jest zobowiązany do uwzględnienia sugestii stron, ale dobra argumentacja może zadziałać na korzyść wnioskującego.

Zwyczajowo, Sąd Najwyższy bierze pod uwagę miejsce, gdzie małżonkowie zawierali związek małżeński, względy praktyczne (np. odległość, dostępność świadków) lub ostatnie wspólne miejsce zamieszkania w Polsce.

Podsumowanie

Rozwód w kontekście międzynarodowym, szczególnie dla Polaków mieszkających za granicą, wiąże się z wieloma regulacjami prawnymi, które należy uwzględnić, aby skutecznie przeprowadzić proces rozwodowy. Złożoność i różnorodność tych zasad mogą rodzić liczne pytania i wątpliwości dotyczące ich zastosowania. Jako adwokat z wieloletnim doświadczeniem w prowadzeniu spraw rozwodowych z przyjemnością podejmę się wyzwania profesjonalnej i kompleksowej pomocy prawnej w tej dziedzinie.

Zapraszam na spotkanie do kancelarii w Gdańsku.  

Adwokat Wojciech Borowik

#Adwokat #rozwód #Gdańsk