Coraz więcej osób zastanawia się, czy niewielka ilość narkotyków skończy się sprawą karną, czy może sprawę uda się zakończyć bez wyroku skazującego. W przestrzeni publicznej pojawiają się nieprecyzyjne informacje o gramach, progach i rzekomych wykroczeniach. W praktyce sprawy te reguluje ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, a każde posiadanie środka odurzającego stanowi przestępstwo – nie wykroczenie.
Poniżej wyjaśniam, jak polskie prawo kwalifikuje posiadanie narkotyków, kiedy możliwe jest umorzenie postępowania, jakie czynniki wpływają na ocenę sprawy i jak skutecznie bronić swoich praw po zatrzymaniu. Szukasz najlepszego adwokata w Gdańsku, Gdyni, Sopocie, Rumi, Redzie, Wejherowie lub innym mieście województwa pomorskiego? Warto znaleźć specjalistę z doświadczeniem w sprawach narkotykowych, który potrafi ocenić szanse na umorzenie i zaplanować obronę już od pierwszych czynności.
Czy w polskim prawie istnieje próg gramowy odróżniający przestępstwo od wykroczenia?
W Polsce posiadanie narkotyków, niezależnie od ich ilości, jest przestępstwem. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii przewiduje, że jeżeli przedmiotem czynu są środki odurzające lub substancje psychotropowe w ilości nieznacznej, przeznaczone na własny użytek sprawcy, postępowanie można umorzyć, jeżeli orzeczenie wobec sprawcy kary byłoby niecelowe ze względu na okoliczności popełnienia czynu i stopień jego społecznej szkodliwości (art. 62a ustawy). Nie oznacza to jednak, że posiadanie staje się wykroczeniem – umorzenie to decyzja procesowa, a nie zmiana kwalifikacji czynu.
Jak wskazuje Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 27 stycznia 2011 r., sygn. I KZP 24/10: “Posiadaniem środka odurzającego lub substancji psychotropowej w rozumieniu art. 62 ustawy z dnia 21 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii jest każde władanie takim środkiem lub substancją, a więc także związane z jego użyciem lub zamiarem użycia”. Każda osoba zatrzymana z narkotykami odpowiada za przestępstwo z art. 62 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, chyba że spełnione są warunki umorzenia na podstawie art. 62a.
Kluczowe jest zrozumienie, że brak jest jakiegokolwiek przepisu, który różnicowałby posiadanie narkotyków na przestępstwo lub wykroczenie w zależności od ilości. Każda ilość narkotyku jest traktowana jako przestępstwo, jednak art. 62a tej ustawy umożliwia prokuratorowi lub sądowi umorzenie postępowania w ściśle określonych przypadkach. To fundamentalna różnica między brakiem odpowiedzialności karnej a umorzeniem postępowania z przyczyn celowościowych.
Praktyka organów ścigania pokazuje, że nawet posiadanie śladowych ilości substancji odurzających skutkuje wszczęciem postępowania karnego. Nie istnieje żaden próg, poniżej którego posiadanie narkotyków byłoby traktowane jako wykroczenie lub w ogóle nie podlegało karze. Każdy przypadek wymaga indywidualnej oceny, a decyzja o ewentualnym umorzeniu zapada dopiero po szczegółowej analizie wszystkich okoliczności sprawy.
Jak prawo rozróżnia posiadanie narkotyków – podstawa prawna i rodzaje odpowiedzialności
Kto, wbrew przepisom ustawy, posiada środki odurzające lub substancje psychotropowe, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3 (art. 62 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii). Jeżeli przedmiotem czynu jest znaczna ilość środków odurzających lub substancji psychotropowych, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10 (art. 62 ust. 2). W wypadku mniejszej wagi sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku (art. 62 ust. 3).
Art. 62a ustawy pozwala prokuratorowi lub sądowi umorzyć postępowanie, gdy ilość jest nieznaczna, przeznaczona na własny użytek, a społeczna szkodliwość jest znikoma. Wprowadzenie art. 62a miało na celu odciążyć organy ścigania od prowadzenia licznych dochodzeń w sprawach o posiadanie nieznacznych ilości środków odurzających i umożliwić wydanie decyzji o umorzeniu postępowania nawet przed wydaniem postanowienia o wszczęciu postępowania.
Przepis ten stanowi wyjątek od ogólnej zasady ścigania każdego przestępstwa i wymaga kumulatywnego spełnienia trzech przesłanek: nieznacznej ilości, przeznaczenia na własny użytek oraz niecelowości orzeczenia kary ze względu na okoliczności popełnienia czynu i stopień jego społecznej szkodliwości. Brak którejkolwiek z tych przesłanek uniemożliwia zastosowanie tego przepisu.
Istotne jest, że art. 62a nie tworzy odrębnego typu czynu zabronionego, lecz stanowi podstawę do odstąpienia od wymiaru kary w przypadkach, gdy jej orzeczenie byłoby niecelowe. Oznacza to, że czyn nadal pozostaje przestępstwem, ale ze względu na jego znikomą społeczną szkodliwość i szczególne okoliczności, ustawodawca przewidział możliwość zakończenia postępowania bez orzekania kary.
Gradacja odpowiedzialności karnej w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii odzwierciedla różny stopień społecznej szkodliwości poszczególnych zachowań. Najłagodniej traktowane jest posiadanie w wypadku mniejszej wagi, gdzie katalog kar obejmuje grzywnę, karę ograniczenia wolności lub krótkoterminowe pozbawienie wolności. Typ podstawowy przewiduje surowsze sankcje, natomiast posiadanie znacznej ilości traktowane jest jako przestępstwo o wysokiej społecznej szkodliwości, za które grozi kara od roku do dziesięciu lat pozbawienia wolności.
Ile gramów zwykle decyduje o ściganiu karnym? Dlaczego nie ma ścisłych progów?
Ustawodawca nie zdefiniował pojęcia „nieznacznej ilości” środków odurzających użytego w art. 62a ustawy. Ilość substancji będącej przedmiotem czynu zabronionego, aby mogła być uznana za niewielką, nie powinna przekraczać kilku gramów. W praktyce ilość narkotyków przelicza się na porcje – porcja to minimalna ilość określonego narkotyku, która może wywołać efekt odurzenia u jednej dorosłej, przeciętnej osoby. Nieznaczna ilość narkotyków to w praktyce jedna, dwie porcje (maksymalnie kilka porcji), przeznaczone na własny użytek posiadacza.
Orzecznictwo wskazuje różne podejścia. Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z 4 października 2000 r., II AKa 161/00, przyjął, że nieznaczna ilość narkotyku to ilość niewielka, odpowiadająca doraźnym potrzebom uzależnionego, jedna, dwie porcje, lecz nie ilość od tego większa. Według stanowiska SA w Krakowie nieznaczną ilością narkotyku jest tylko taka, która odpowiada doraźnym potrzebom uzależnionego, to jest odczuwanemu przezeń głodowi narkotycznemu – jest to jedna lub dwie porcje, lecz nie ilość od tego większa.
Z kolei orzecznictwo sądów określa, że znaczną ilością jest ilość wystarczająca do jednorazowego zaspokojenia kilkudziesięciu osób. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 19 maja 2015 r., sygn. II AKa 143/15: “Sąd Apelacyjny ma świadomość tego, iż ‘znaczna ilość substancji psychotropowych, środków odurzających lub słomy makowej’ jest znamieniem ocennym. Ustawa bowiem nie określa wartości, od których należałoby przyjąć kwalifikację konkretnych ilości środków odurzających, substancji psychotropowych, czy słomy makowej jako znacznych, a dotychczasowe rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego oraz Sądów Apelacyjnych w tym względzie są dość zróżnicowane”. Nie ma jednak sztywnych limitów „do X gramów” – decyzja o ściganiu zależy od całości okoliczności sprawy i oceny, czy ilość narkotyków jest nieznaczna i przeznaczona na własny użytek.
Brak ustawowo określonych limitów gramowych wynika z różnorodności substancji odurzających, ich różnej mocy działania, czystości i sposobów przygotowania. To, co stanowi jedną porcję marihuany, znacznie różni się od porcji heroiny czy kokainy. Dlatego ocena zawsze musi być indywidualna i uwzględniać specyfikę konkretnej substancji oraz okoliczności jej posiadania.
Dodatkowo, różne formy tej samej substancji mogą mieć odmienną moc działania. Na przykład marihuana o wysokiej zawartości THC będzie wymagała mniejszej masy dla osiągnięcia efektu odurzającego niż marihuana o niskiej zawartości tego związku. Podobnie, czysta kokaina różni się znacznie od kokainy zmieszanej z innymi substancjami. Te wszystkie czynniki sprawiają, że ustalenie sztywnych progów gramowych byłoby niecelowe i mogłoby prowadzić do niesprawiedliwych rozstrzygnięć.
Praktyka organów ścigania pokazuje również, że sposób przygotowania i przechowywania substancji może wpływać na ocenę jej ilości. Substancja podzielona na małe porcje może sugerować przygotowanie do sprzedaży, nawet jeśli jej całkowita masa jest niewielka. Z kolei ta sama ilość przechowywana w jednym opakowaniu może być oceniona jako przeznaczona na własny użytek.
Jakie czynniki poza wagą wpływają na kwalifikację czynu?
Prokuratura i sąd oceniają sprawę kompleksowo, analizując nie tylko samą ilość substancji, ale całokształt okoliczności towarzyszących. Jak podkreśla Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 października 2017 r., sygn. III KK 73/17: “Organ orzekający, ustalając znamię znacznej ilości środków odurzających lub substancji psychotropowych w rozumieniu art. 62 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, powinien brać pod uwagę nie tylko kryterium ilościowe, ale i jakościowe, a także i to, w jakim celu sprawca środki te lub substancje posiadał”. Poza ilością i rodzajem substancji biorą pod uwagę:
- sposób przechowywania i porcjowanie – czy narkotyk był podzielony na porcje, czy znajdował się w jednym opakowaniu, sposób pakowania sugerujący przygotowanie do sprzedaży,
- obecność akcesoriów – wagi elektroniczne, torebki strunowe, foliowe woreczki, gotówka w małych nominałach, notatki z rozliczeniami,
- treść rozmów i wiadomości – SMS-y, komunikatory mogące sugerować handel lub obrót, ustalanie cen, terminów dostaw, koordynacja sprzedaży,
- miejsce i sytuację zatrzymania – okolice szkoły, imprezy masowe, zakład karny, jednostki penitencjarne, miejsca szczególnie chronione,
- wcześniejszą karalność – recydywa, toczące się postępowania, wcześniejsze skazania za przestępstwa narkotykowe,
- współpracę z organami ścigania – postawa po zatrzymaniu, wyjaśnienia, wskazanie źródła pochodzenia substancji, gotowość do współpracy,
- wyniki analizy laboratoryjnej – rodzaj substancji, czystość, liczba możliwych porcji, obecność domieszek (opinia biegłego).
Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z 5 grudnia 2018 r., II AKa 270/18, uznał, że posiadanie przez sprawcę części środków na własne potrzeby, zaś części z przeznaczeniem dla kogoś innego, powoduje, że nie jest możliwe umorzenie w stosunku do niego postępowania na podstawie art. 62a.
Szczególnie istotne jest ustalenie rzeczywistego zamiaru posiadacza. Organy ścigania analizują kontekst sytuacyjny, zachowanie osoby zatrzymanej, jej wyjaśnienia oraz wszystkie okoliczności towarzyszące. Nawet niewielka ilość może być oceniona jako przeznaczona do obrotu, jeśli towarzyszą jej inne przesłanki wskazujące na taki zamiar.
Analiza sposobu przechowywania obejmuje również ocenę miejsca ukrycia substancji. Narkotyki schowane w miejscach trudno dostępnych, zabezpieczone przed wilgocią i światłem, mogą sugerować długoterminowe przechowywanie większych zapasów. Z kolei substancje noszone przy sobie w sposób umożliwiający szybki dostęp mogą wskazywać na bieżące użytkowanie.
Istotne znaczenie ma również analiza otoczenia społecznego osoby zatrzymanej. Kontakty z innymi osobami podejrzanymi o handel narkotykami, częste przebywanie w miejscach znanych z obrotu substancjami odurzającymi, posiadanie dużych sum gotówki bez uzasadnionego źródła pochodzenia – wszystkie te elementy mogą wpływać na ocenę rzeczywistego przeznaczenia posiadanych narkotyków.
Jaką rolę odgrywa analiza laboratoryjna przy kwalifikacji ilości?
Wstępne testy są orientacyjne. Ostatecznie decyduje wynik badania w laboratorium. Biegły wskazuje, jaka substancja została zabezpieczona, w jakiej masie i jakiej czystości. Tester narkotykowy zastosowano w większości spraw, ale do stwierdzenia, czym jest ujawniona substancja, biegłego powołuje się w ponad 40% przypadków. Opinia biegłego potwierdza rodzaj, czystość i ilość substancji, a także pozwala ustalić liczbę możliwych porcji.
W sprawach mieszanin ważne jest, ile realnie zawiera się środka czynnego. Taka opinia bywa kluczowa dla zastosowania art. 62a i dla wymiaru kary. Czystość substancji, sposób magazynowania i obecność innych środków odurzających wpływają na ocenę, czy ilość była nieznaczna, podstawowa, czy znaczna. W świetle orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 23 lutego 2017 r., sygn. II AKa 247/16: “W celu ustalenia znaczenia pojęcia nieznacznej ilości środków odurzających lub substancji psychotropowych należy uwzględnić również – oprócz wymienionych kryteriów ilościowego i jakościowego – kryterium proporcji ilości zabezpieczonych substancji do potrzeb sprawcy”.
Analiza laboratoryjna ma znaczenie nie tylko dla ustalenia rodzaju substancji, ale również dla określenia jej rzeczywistej mocy działania. Substancje o niskiej czystości mogą wymagać większej masy dla osiągnięcia efektu odurzającego, co wpływa na ocenę liczby porcji. Biegły określa również, czy zabezpieczona substancja nadaje się do spożycia, czy zawiera szkodliwe domieszki, co może mieć wpływ na ocenę społecznej szkodliwości czynu.
Opinia biegłego stanowi podstawę dla dalszych decyzji procesowych. Na jej podstawie prokurator ocenia, czy możliwe jest zastosowanie art. 62a, a sąd określa rodzaj i wysokość kary. Dlatego tak ważne jest, aby obrońca dokładnie przeanalizował opinię biegłego i w razie potrzeby wnioskował o jej uzupełnienie lub powołanie biegłego z urzędu.
Szczegółowa analiza laboratoryjna obejmuje również identyfikację metod produkcji substancji, co może mieć znaczenie w sprawach o wytwarzanie narkotyków. Biegły może określić, czy substancja została wyprodukowana metodami domowymi, czy przemysłowymi, co wpływa na ocenę skali działania i stopnia zorganizowania przestępczości.
W przypadku substancji syntetycznych analiza laboratoryjna pozwala na identyfikację konkretnych związków chemicznych i porównanie ich z listami substancji kontrolowanych. Nowe substancje psychoaktywne często modyfikowane są chemicznie w celu obejścia przepisów prawa, co wymaga szczegółowej analizy struktury molekularnej.
Opinia biegłego zawiera również ocenę stabilności substancji, co ma znaczenie dla ustalenia czasu jej posiadania. Niektóre narkotyki ulegają szybkiej degradacji, co może wskazywać na niedawne nabycie, inne zachowują swoje właściwości przez długi czas, co może sugerować długoterminowe przechowywanie.
Kiedy posiadanie na własny użytek może być traktowane surowiej?
Nawet przy deklaracji własnego użytku sprawa może być oceniona ostrzej, jeśli pojawiają się dodatkowe elementy wskazujące na inne przeznaczenie substancji lub zwiększoną społeczną szkodliwość czynu:
- znaczna liczba porcji lub wysoka czystość – kilkanaście lub więcej jednostek dawkowych, substancje o czystości przekraczającej typowe standardy uliczne,
- akcesoria sugerujące dystrybucję – wagi, rozliczenia, duże ilości gotówki, materiały do pakowania, kalkulatory z pozostałościami substancji,
- recydywa – wcześniejsze skazania za przestępstwa narkotykowe, szczególnie w krótkim odstępie czasu,
- ujawnienie przy innych czynach – prowadzenie pojazdu pod wpływem, przemyt, handel w miejscach publicznych,
- narażenie małoletnich – przekazywanie, udzielanie narkotyków osobom poniżej 18. roku życia, posiadanie w pobliżu szkół,
- posiadanie w miejscach szczególnie chronionych – szkoły, placówki oświatowe, zakłady karne, jednostki wojskowe, szpitale,
- treść zabezpieczonych rozmów – koordynacja sprzedaży, ustalanie cen, organizacja dostaw, kontakty z wieloma odbiorcami.
Zgodnie z orzeczeniem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 27 listopada 2020 r., sygn. X Kz 864/20: “Ustawodawca nie uznał bezkarności gromadzenia dowolnych ilości narkotyków ‘na własny użytek’, lecz jedynie posiadanie ich w tym celu ‘w ilości nieznacznej’, ustalając koniunkcję obu tych przesłanek”. Samo deklarowanie “na własny użytek” niekoniecznie wystarczy do łagodniejszego potraktowania, jeśli np. ilość jest znaczna, występuje wysoka czystość, znaleziono akcesoria sugerujące dystrybucję lub gdy okoliczności (obecność w placówce oświatowej, recydywa) przemawiają za surowszym osądem.
Szczególną uwagę organy ścigania zwracają na przypadki, gdy posiadanie narkotyków łączy się z innymi przestępstwami lub wykroczeniami. Prowadzenie pojazdu pod wpływem środków odurzających, posiadanie przy sobie broni, przebywanie w miejscach o szczególnym znaczeniu społecznym – wszystkie te okoliczności wpływają na ocenę społecznej szkodliwości czynu i mogą przesądzić o braku możliwości zastosowania art. 62a.
Istotne znaczenie ma również analiza wzorców zachowania osoby zatrzymanej. Regularne posiadanie narkotyków, nawet w niewielkich ilościach, może sugerować systematyczne zaopatrywanie się w substancje odurzające, co może wskazywać na większą skalę działania niż jednorazowe posiadanie na własny użytek.
Organy ścigania analizują również powiązania między różnymi osobami zatrzymanymi z narkotykami. Jeśli kilka osób zostanie zatrzymanych z podobnymi substancjami w tym samym czasie i miejscu, może to sugerować wspólne zaopatrywanie się lub udział w zorganizowanej działalności przestępczej.
Szczególnie surowo oceniane są przypadki posiadania narkotyków w połączeniu z działalnością gospodarczą. Posiadanie substancji odurzających w miejscu prowadzenia działalności, szczególnie jeśli jest ona związana z rozrywką nocną, może być traktowane jako element szerszej działalności przestępczej.
Sankcje za posiadanie narkotyków i konsekwencje karne
Posiadanie narkotyków zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem stanowi przestępstwo, za które sądy mogą orzec karę grzywny, ograniczenia wolności, a nawet pozbawienia wolności. Posiadanie nie jest nigdy wykroczeniem – zawsze stanowi przestępstwo, a sankcje i możliwość umorzenia są uzależnione od ilości, okoliczności i zastosowania art. 62a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.
Za posiadanie środków odurzających grozi kara pozbawienia wolności do lat 3, a jeżeli przedmiotem czynu jest znaczna ilość, kara wynosi od roku do lat 10 (art. 62 ust. 1 i 2 ustawy). W wypadku mniejszej wagi sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku (art. 62 ust. 3). Dodatkowo sąd może orzec przepadek narkotyków oraz nawiązkę w wysokości do 50.000 złotych na cele zapobiegania i zwalczania narkomanii, chyba że sprawca jest osobą uzależnioną.
Do umorzenia postępowania na podstawie art. 62a może dojść tylko w razie kumulatywnego spełnienia następujących przesłanek: ilość nieznaczna, przeznaczenie na własny użytek oraz niecelowość orzeczenia kary ze względu na okoliczności popełnienia czynu i stopień jego społecznej szkodliwości.
System kar przewidziany w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii uwzględnia gradację społecznej szkodliwości poszczególnych zachowań. Najłagodniej traktowane jest posiadanie w wypadku mniejszej wagi, gdzie sąd ma możliwość orzeczenia jedynie grzywny lub kary ograniczenia wolności. Podstawowy typ przestępstwa przewiduje karę do 3 lat pozbawienia wolności, natomiast posiadanie znacznej ilości traktowane jest jako przestępstwo o znacznej społecznej szkodliwości, za które grozi kara od roku do 10 lat pozbawienia wolności.
Ważne jest również to, że skazanie za przestępstwo narkotykowe niesie ze sobą szereg dodatkowych konsekwencji prawnych i społecznych. Wpis do rejestru karnego może utrudnić znalezienie pracy, uzyskanie niektórych licencji czy pozwoleń, a także wpływać na ocenę wiarygodności w przyszłych postępowaniach sądowych.
Konsekwencje skazania za przestępstwa narkotykowe wykraczają daleko poza samą karę orzeczoną przez sąd. Osoby skazane mogą mieć ograniczony dostęp do niektórych zawodów, szczególnie tych związanych z bezpieczeństwem publicznym, ochroną zdrowia czy edukacją. Wpis w rejestrze karnym może również wpływać na możliwość uzyskania kredytu, ubezpieczenia czy innych usług finansowych.
W przypadku cudzoziemców skazanie za przestępstwo narkotykowe może skutkować wydaniem decyzji o wydaleniu z kraju lub zakazie wjazdu. Dla osób ubiegających się o obywatelstwo polskie skazanie za tego typu przestępstwo może stanowić przeszkodę w uzyskaniu obywatelstwa.
Szczególnie dotkliwe mogą być konsekwencje zawodowe skazania. Wiele zawodów regulowanych wymaga posiadania “nieposzlakowanej opinii” lub braku skazań za przestępstwa. Dotyczy to między innymi adwokatów, notariuszy, lekarzy, nauczycieli, funkcjonariuszy służb mundurowych czy pracowników sektora finansowego.
Jak obrońca adwokat Borowik broni klienta w sprawach związanych z przemytem, wytwarzaniem i posiadaniem narkotyków?
W sprawach narkotykowych adwokat koncentruje się na kilku kluczowych obszarach, które mogą zadecydować o wyniku postępowania:
Analiza materiału dowodowego i ocena szans na umorzenie
Obrońca szczegółowo bada, czy spełnione są przesłanki umorzenia z art. 62a: czy ilość jest nieznaczna, czy substancja była przeznaczona na własny użytek, czy społeczna szkodliwość czynu jest znikoma. Weryfikuje opinię biegłego, sprawdza procedurę zabezpieczenia dowodów i ustala, czy nie doszło do naruszeń praw podczas zatrzymania. Analizuje również wszystkie okoliczności towarzyszące, które mogą wpływać na kwalifikację prawną czynu.
Kluczowe jest ustalenie rzeczywistej liczby porcji na podstawie opinii biegłego oraz porównanie jej z praktyką orzeczniczą w podobnych sprawach. Obrońca bada również, czy sposób zabezpieczenia i przechowywania dowodów był prawidłowy, czy nie doszło do zanieczyszczenia próbek, czy łańcuch dowodowy jest kompletny.
Szczegółowa analiza obejmuje również weryfikację kompetencji biegłego, sprawdzenie czy zastosowane metody badawcze są aktualne i uznane w nauce, oraz ocenę, czy opinia jest kompletna i jednoznaczna. W razie wątpliwości obrońca może wnioskować o powołanie biegłego z urzędu lub przeprowadzenie dodatkowych badań.
Kwestionowanie dowodów i kontrola legalności czynności
Adwokat kontroluje legalność przeszukania, zatrzymania, przesłuchania i pobrania próbek. Sprawdza, czy oskarżony został pouczony o prawach, czy miał dostęp do obrońcy, czy protokoły są rzetelne i kompletne. W razie stwierdzenia naruszeń procesowych zgłasza stosowne zarzuty i wnioski o wyłączenie dowodów z postępowania.
Szczególną uwagę obrońca zwraca na okoliczności przeszukania – czy było ono przeprowadzone na podstawie nakazu, czy w trybie art. 220 kodeksu postępowania karnego, czy zachowano wszystkie wymogi proceduralne. Kontroluje również prawidłowość pouczenia o prawach, sposób dokumentowania czynności oraz zachowanie ciągłości łańcucha dowodowego.
Obrońca analizuje również legalność zatrzymania osoby i przeszukania jej rzeczy osobistych, w tym czy nie podrzucono narkotyków . Sprawdza, czy funkcjonariusze mieli podstawy do zatrzymania, czy zastosowali właściwą procedurę, czy nie przekroczyli swoich uprawnień. Każde naruszenie procedury może stanowić podstawę do wyłączenia dowodów z postępowania.
Istotne jest również sprawdzenie, czy podczas przesłuchania zachowano wszystkie gwarancje procesowe. Obrońca kontroluje, czy podejrzany został prawidłowo pouczony o zarzutach, czy miał możliwość skorzystania z prawa do milczenia, czy był obecny obrońca z wyboru lub z urzędu.
Negocjacje z prokuraturą i wniosek o umorzenie
Przy niewielkich ilościach i braku przesłanek obrotu obrońca składa umotywowany wniosek o umorzenie postępowania w trybie art. 62a. Przedstawia okoliczności wskazujące na własny użytek, zbiera dowody potwierdzające terapię lub leczenie, argumentuje znikomą społeczną szkodliwość czynu. Jeśli umorzenie nie jest możliwe, dąży do uznania czynu za wypadek mniejszej wagi (art. 62 ust. 3).
Wniosek o umorzenie musi być szczegółowo uzasadniony i poprzeć go odpowiednimi dowodami. Obrońca może przedstawić zaświadczenia o leczeniu uzależnienia, opinie psychologów lub psychiatrów, dokumenty potwierdzające trudną sytuację życiową klienta, pozytywne opinie z miejsca pracy czy nauki.
Skuteczne negocjacje z prokuraturą wymagają również przedstawienia kompleksowego obrazu osobowości oskarżonego. Obrońca zbiera informacje o jego sytuacji rodzinnej, zawodowej, stanie zdrowia, dotychczasowej niekaralności, postawie społecznej. Wszystkie te elementy mogą wpłynąć na ocenę celowości orzeczenia kary.
W przypadku osób uzależnionych szczególnie ważne jest przedstawienie dowodów podjęcia leczenia lub gotowości do jego rozpoczęcia. Obrońca może współpracować z ośrodkami terapii uzależnień, psychologami, psychiatrami w celu opracowania planu leczenia i resocjalizacji.
Obrona w postępowaniu sądowym i dążenie do łagodzenia kary
Jeśli sprawa trafia do sądu, adwokat prowadzi obronę zmierzającą do uznania czynu za mniej szkodliwy społecznie. Powołuje świadków potwierdzających pozytywną postawę oskarżonego, przedkłada dowody współpracy z organami ścigania, dokumenty potwierdzające leczenie uzależnienia. Wnioskuje o zastosowanie kar alternatywnych, warunkowe umorzenie postępowania lub nadzwyczajne złagodzenie kary.
W postępowaniu sądowym obrońca może również kwestionować wiarygodność dowodów, wskazywać na braki w materiale dowodowym, podważać opinię biegłego lub wnioskować o powołanie biegłego z urzędu. Istotne jest również przedstawienie pozytywnej charakterystyki oskarżonego i okoliczności łagodzących.
Obrona może również koncentrować się na wykazaniu, że czyn został popełniony w wypadku mniejszej wagi, co umożliwia zastosowanie łagodniejszych sankcji. Obrońca analizuje wszystkie okoliczności sprawy pod kątem możliwości zastosowania tej kwalifikacji.
W przypadku pierwszego przestępstwa obrońca może wnioskować o warunkowe zawieszenie wykonania kary, co pozwala uniknąć faktycznego odbywania kary pozbawienia wolności. Wymaga to jednak wykazania, że oskarżony ma pozytywne rokowania i nie popełni ponownie przestępstwa.
Sprawy o wytwarzanie i przemyt narkotyków
W sprawach o wytwarzanie lub wprowadzanie do obrotu obrona koncentruje się na weryfikacji zamiaru, skali działania, roli oskarżonego w grupie przestępczej, ocenie dowodów osobowych i rzeczowych. Adwokat bada, czy działanie miało charakter incydentalny, czy zorganizowany, czy oskarżony był organizatorem, czy pomocnikiem. W sprawach przemytu kluczowe jest ustalenie, czy oskarżony miał świadomość przewożenia substancji, czy był manipulowany lub działał pod przymusem.
W tego typu sprawach szczególnie ważna jest analiza roli każdego z uczestników, ustalenie hierarchii w grupie przestępczej, ocena rzeczywistego wpływu na przebieg zdarzeń. Obrońca może również podnosić okoliczności wyłączające winę lub ją zmniejszające, takie jak działanie pod przymusem, w błędzie co do charakteru przewożonych substancji, czy w stanie wyższej konieczności.
W sprawach o wytwarzanie narkotyków obrońca analizuje skalę produkcji, jej profesjonalność, przeznaczenie wyprodukowanych substancji. Może wykazywać, że działanie miało charakter eksperymentalny, było przeznaczone na własny użytek, lub że oskarżony nie miał świadomości nielegalnego charakteru swoich działań.
W przypadku przemytu istotne jest ustalenie, czy oskarżony działał z własnej inicjatywy, czy był jedynie kurierem. Obrońca może wykazywać, że klient działał pod przymusem, był wprowadzony w błąd co do charakteru przewożonych substancji, lub że jego rola była marginalna.
Szczególną uwagę obrońca zwraca na analizę dowodów elektronicznych – rozmów telefonicznych, wiadomości SMS, korespondencji mailowej. Może kwestionować ich autentyczność, sposób pozyskania, interpretację treści. Często kluczowe jest wykazanie, że rozmowy dotyczyły innych substancji lub działań niż te, które są przedmiotem oskarżenia.
Co robić po zatrzymaniu, by chronić swoje prawa?
Dla ochrony sytuacji procesowej i minimalizacji ryzyka niekorzystnych konsekwencji pomocne jest przestrzeganie kilku podstawowych zasad:
- natychmiastowe żądanie kontaktu z adwokatem – jeszcze przed pierwszym przesłuchaniem, korzystanie z prawa do obrony od pierwszej chwili,
- udział obrońcy w czynnościach – w tym w przesłuchaniu, przeszukaniu, oględzinach, zabezpieczeniu dowodów,
- dokładne czytanie protokołów – wnoszenie uwag przed podpisem, nie podpisywanie bez zapoznania się z treścią, żądanie poprawek w razie błędów,
- domaganie się doręczenia pouczeń – o prawach osoby zatrzymanej, prawie do obrony, prawie do milczenia, prawie do tłumacza,
- unikanie składania spontanicznych wyjaśnień bez konsultacji – informacje podane bez obrońcy mogą obciążać i utrudniać obronę,
- zgłoszenie potrzeby tłumacza lub lekarza – jeśli to konieczne ze względu na stan zdrowia, język, czy inne okoliczności,
- zabezpieczenie dowodów na własny użytek – np. potwierdzenia terapii, leczenia, zaświadczenia lekarskie, dokumenty potwierdzające trudną sytuację życiową.
Na wczesnym etapie obrońca może złożyć wniosek o umorzenie z art. 62a, gdy spełnione są warunki ustawowe. Szybki kontakt z adwokatem umożliwia profesjonalne zaplanowanie linii obrony, ocenę szans na umorzenie oraz skoordynowanie czynności w celu minimalizacji konsekwencji karnych.
Szczególnie ważne jest zachowanie spokoju i rozwagi. Osoby zatrzymane często pod wpływem stresu składają wyjaśnienia, które później utrudniają obronę. Prawo do milczenia to fundamentalne prawo każdego podejrzanego, z którego warto skorzystać do momentu konsultacji z obrońcą.
Istotne jest również zachowanie wszystkich dokumentów i przedmiotów, które mogą mieć znaczenie dla sprawy. Nie należy niszczyć ani ukrywać żadnych materiałów, gdyż może to być traktowane jako utrudnianie postępowania i dodatkowo obciążać sytuację procesową.
Podczas zatrzymania warto również zapamiętać wszystkie szczegóły dotyczące przebiegu czynności – kto był obecny, co było mówione, jakie czynności były wykonywane. Te informacje mogą być później przydatne dla obrońcy przy ocenie legalności przeprowadzonych czynności.
Ważne jest również poinformowanie rodziny lub bliskich o zatrzymaniu, aby mogli oni podjąć odpowiednie kroki, w tym kontakt z adwokatem. Osoby zatrzymane mają prawo do jednej rozmowy telefonicznej, z którego warto skorzystać w sposób przemyślany.
Kiedy i jak szukać pomocy prawnej po zatrzymaniu?
Najlepiej jak najszybciej – najlepiej przed pierwszym przesłuchaniem. W sprawach o posiadanie czas ma kluczowe znaczenie. Szybki kontakt z obrońcą pozwala zaplanować linię obrony, ocenić szanse na umorzenie i zadbać o prawidłowy przebieg wszystkich czynności procesowych. Pomoc można uzyskać stacjonarnie lub online, ale wybór adwokata z doświadczeniem w sprawach narkotykowych znacznie zwiększa przewidywalność działań i skuteczność obrony.
Uporządkowana chronologia zdarzeń i komplet dokumentów ułatwiają ocenę ryzyka i możliwych scenariuszy. Warto przygotować wszystkie informacje o okolicznościach zatrzymania, wcześniejszych kontaktach z organami ścigania, ewentualnym leczeniu uzależnienia, sytuacji rodzinnej i zawodowej.
Znajomość zasad kwalifikacji ilości, roli opinii biegłego i przesłanek umorzenia realnie wpływa na wynik sprawy. Świadome decyzje na początku postępowania często decydują o skali konsekwencji. Warto działać szybko i w oparciu o rzetelną wiedzę prawną, a nie intuicję czy porady osób nieposiadających odpowiedniego przygotowania.
Wybór odpowiedniego obrońcy powinien uwzględniać nie tylko doświadczenie w sprawach karnych, ale szczególnie specjalizację w sprawach narkotykowych. Tego typu postępowania mają swoją specyfikę, wymagają znajomości orzecznictwa, praktyki organów ścigania oraz możliwości współpracy z biegłymi i specjalistami z zakresu toksykologii.
Pierwsza konsultacja z adwokatem powinna obejmować szczegółową analizę okoliczności zatrzymania, ocenę materiału dowodowego, określenie możliwych scenariuszy rozwoju sprawy oraz ustalenie strategii obrony. Obrońca powinien również wyjaśnić klientowi jego prawa i obowiązki, możliwe konsekwencje oraz dostępne opcje procesowe.
Ważne jest również ustalenie kosztów obrony i sposobu ich pokrycia. W przypadku osób o niskich dochodach możliwe jest ustanowienie obrońcy z urzędu, choć warto pamiętać, że obrońca z wyboru może poświęcić sprawie więcej czasu i uwagi.
Skuteczna obrona w sprawach narkotykowych wymaga również współpracy klienta z obrońcą. Klient powinien przekazać wszystkie istotne informacje, nie ukrywać żadnych faktów, które mogą mieć znaczenie dla sprawy, oraz przestrzegać zaleceń obrońcy dotyczących postępowania w trakcie procesu.
FAQ – najczęściej zadawane pytania o posiadanie narkotyków i obronę w sprawach karnych
Czy w Polsce posiadanie niewielkiej ilości narkotyków może być wykroczeniem?
Nie. Posiadanie środków odurzających lub substancji psychotropowych, niezależnie od ich ilości, jest w Polsce przestępstwem zgodnie z art. 62 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Nie istnieje próg gramowy, który zamieniałby posiadanie narkotyków w wykroczenie. Możliwe jest natomiast umorzenie postępowania w trybie art. 62a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, gdy ilość jest nieznaczna, przeznaczona na własny użytek, a społeczna szkodliwość jest znikoma. To jednak nie zmienia kwalifikacji prawnej czynu – pozostaje on przestępstwem, ale postępowanie może zostać umorzone z przyczyn celowościowych.
Ile gramów marihuany można posiadać bez odpowiedzialności karnej?
W polskim prawie nie ma ustawowo określonego limitu gramowego gwarantującego brak odpowiedzialności karnej. Ustawodawca świadomie nie zdefiniował pojęcia „nieznacznej ilości” środków odurzających, pozostawiając to ocenie organów ścigania i sądów w każdej indywidualnej sprawie. Decyzja o ściganiu i ewentualnym umorzeniu zależy od całości okoliczności sprawy, nie tylko od wagi substancji. Nawet bardzo mała ilość może skutkować wszczęciem postępowania, a umorzenie możliwe jest jedynie wtedy, gdy spełnione są łącznie wszystkie przesłanki z art. 62a ustawy.
Praktyka pokazuje, że przy ocenie “nieznacznej ilości” brane są pod uwagę nie tylko gramy, ale przede wszystkim liczba porcji. Jedna porcja marihuany to zazwyczaj ilość wystarczająca do jednorazowego użycia przez przeciętną osobę dorosłą. W przypadku marihuany może to być od 0,5 do 2 gramów, w zależności od czystości i mocy działania. Jednak nawet posiadanie jednej porcji nie gwarantuje automatycznego umorzenia – muszą być spełnione wszystkie pozostałe przesłanki.
Czy sam fakt deklaracji „na własny użytek” wystarczy do umorzenia?
Nie. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 9 sierpnia 2012 r., sygn. II AKa 140/12: “Kryterium decydującym o tym, czy ilość środka odurzającego jest ‘znaczna’, oprócz jego masy wagowej oraz rodzaju, jest także cel jego przeznaczenia. Inaczej należy traktować te przypadki, w których mamy do czynienia z narkotykami mającymi być przedmiotem dalszego handlu, a inaczej, gdy są one przeznaczone do własnej konsumpcji”. Dodatkowo musi być spełniona trzecia przesłanka – niecelowość orzeczenia kary ze względu na okoliczności popełnienia czynu i stopień jego społecznej szkodliwości. Jeśli ilość jest znaczna, występuje wysoka czystość, znaleziono akcesoria sugerujące dystrybucję lub okoliczności przemawiają za obrotem, samo twierdzenie o własnym użytku nie zapewni umorzenia. Organy ścigania analizują całokształt materiału dowodowego, w tym sposób przechowywania, porcjowanie, obecność akcesoriów, treść rozmów i inne okoliczności.
Ocena rzeczywistego przeznaczenia substancji na własny użytek wymaga analizy wielu czynników. Organy ścigania sprawdzają między innymi sposób pakowania (czy substancja była podzielona na małe porcje), obecność akcesoriów do sprzedaży (wagi, torebki, gotówka), treść rozmów telefonicznych czy wiadomości, które mogą wskazywać na handel, oraz wcześniejszą karalność za przestępstwa narkotykowe.
Jaki wpływ na sprawę ma opinia biegłego?
Opinia biegłego ma kluczowe znaczenie dla kwalifikacji prawnej sprawy. Potwierdza rodzaj, czystość i ilość zabezpieczonej substancji, a także pozwala ustalić liczbę możliwych porcji. Biegłego powołuje się w ponad 40% spraw, aby stwierdzić dokładnie, czym jest ujawniona substancja. Wyniki badania laboratoryjnego wpływają bezpośrednio na ocenę, czy ilość jest nieznaczna, podstawowa, czy znaczna, co ma fundamentalne znaczenie dla zastosowania art. 62a i dla wymiaru kary. W sprawach mieszanin szczególnie ważne jest ustalenie, ile realnie zawiera się środka czynnego, gdyż to wpływa na rzeczywistą liczbę porcji i ocenę społecznej szkodliwości czynu.
Opinia biegłego zawiera szczegółową analizę chemiczną zabezpieczonej substancji. Określa nie tylko rodzaj narkotyku, ale także jego czystość, co ma bezpośredni wpływ na liczbę porcji. Biegły określa również, czy substancja nadaje się do spożycia, czy zawiera szkodliwe domieszki, co może wpływać na ocenę społecznej szkodliwości czynu.
Co grozi za posiadanie znacznej ilości narkotyków?
Jeżeli przedmiotem czynu jest znaczna ilość środków odurzających lub substancji psychotropowych, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10 (art. 62 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii). Orzecznictwo sądów określa, że znaczną ilością jest ilość wystarczająca do jednorazowego zaspokojenia kilkudziesięciu osób. W takich przypadkach nie ma możliwości zastosowania art. 62a, a sąd musi orzec karę w ustawowych granicach. Dodatkowo możliwe jest orzeczenie przepadku narkotyków oraz nawiązki w wysokości do 50.000 złotych na cele zapobiegania i zwalczania narkomanii.
Znaczna ilość to pojęcie ocenne, które sądy określają indywidualnie w każdej sprawie. W praktyce może to być kilkadziesiąt gramów marihuany, kilka gramów kokainy czy heroiny, lub setki tabletek substancji syntetycznych. Kluczowe jest nie tylko kryterium ilościowe, ale także jakościowe – czystość substancji, jej moc działania, sposób przygotowania do sprzedaży.
Czy możliwe jest warunkowe umorzenie postępowania?
Tak. Niezależnie od umorzenia w trybie art. 62a możliwe jest warunkowe umorzenie postępowania karnego na zasadach ogólnych (art. 66 kodeksu karnego), jeśli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności popełnienia czynu i właściwości sprawcy nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy uzasadnia przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego. Warunkowe umorzenie może być połączone z obowiązkami probacyjnymi, takimi jak poddanie się terapii uzależnień, wykonywanie pracy społecznej czy powstrzymanie się od używania alkoholu i środków odurzających.
Warunkowe umorzenie jest szczególnie często stosowane w przypadku osób wcześniej niekaranych, które popełniły przestępstwo po raz pierwszy. Okres próby wynosi od roku do dwóch lat, a jego naruszenie może skutkować wznowieniem postępowania i orzeczeniem kary. Obowiązki probacyjne są dostosowywane do specyfiki sprawy i osoby sprawcy.
Jakie są konsekwencje skazania za przestępstwo narkotykowe poza karą?
Skazanie za przestępstwo narkotykowe niesie ze sobą szereg dodatkowych konsekwencji prawnych i społecznych. Wpis do rejestru karnego może utrudnić znalezienie pracy, szczególnie w zawodach wymagających szczególnego zaufania publicznego. Może również wpływać na możliwość uzyskania niektórych licencji, pozwoleń czy koncesji. W przypadku cudzoziemców skazanie może skutkować wydaniem decyzji o wydaleniu z kraju lub zakazie wjazdu.
Konsekwencje zawodowe mogą być szczególnie dotkliwe. Wiele zawodów regulowanych wymaga “nieposzlakowanej opinii” – dotyczy to między innymi adwokatów, notariuszy, lekarzy, nauczycieli, funkcjonariuszy służb mundurowych. Skazanie może również wpływać na możliwość prowadzenia działalności gospodarczej w niektórych branżach, uzyskania kredytu czy ubezpieczenia.
Jak wybrać najlepszego adwokata w sprawach karnych narkotykowych?
Wybierając adwokata w sprawach narkotykowych, warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych czynników:
- specjalizację w prawie karnym – szczególnie doświadczenie w sprawach o posiadanie, obrót, wytwarzanie środków odurzających,
- znajomość aktualnego orzecznictwa – umiejętność powoływania się na najnowsze wyroki sądów apelacyjnych i Sądu Najwyższego,
- doświadczenie w negocjacjach z prokuraturą – umiejętność składania skutecznych wniosków o umorzenie, warunkowe umorzenie, współpracę procesową,
- umiejętność oceny dowodów – weryfikacja opinii biegłych, analiza protokołów, kontrola legalności czynności procesowych,
- znajomość procedur – orientacja w specyfice postępowań narkotykowych, znajomość praktyki organów ścigania,
- rekomendacje i opinie – referencje od wcześniejszych klientów, osiągnięte wyniki w podobnych sprawach,
- dostępność – możliwość szybkiego kontaktu, szczególnie w sytuacjach nagłych.
Skuteczny adwokat zna wszystkie możliwości obrony, potrafi realnie ocenić szanse na umorzenie już na etapie zatrzymania i profesjonalnie koordynuje czynności w celu minimalizacji konsekwencji karnych. Szybki kontakt z doświadczonym obrońcą na początku postępowania często decyduje o ostatecznym wyniku sprawy.
Warto również zwrócić uwagę na sposób komunikacji adwokata – czy jasno wyjaśnia sytuację prawną, czy odpowiada na pytania w zrozumiały sposób, czy jest dostępny w razie potrzeby. Dobry adwokat powinien również być w stanie przedstawić realistyczną ocenę szans w sprawie i nie dawać nierealnych obietnic.
Czy adwokat Wojciech Borowik świadczy pomoc prawną w sprawach narkotykowych w województwie pomorskim?
Tak. Adwokat Wojciech Borowik świadczy kompleksową pomoc prawną w sprawach karnych związanych z narkotykami, w tym w sprawach o posiadanie, wytwarzanie, wprowadzanie do obrotu i przemyt środków odurzających. Obsługuje klientów w Gdańsku, Gdyni, Sopocie, Rumi, Redzie, Wejherowie, Słupsku, Tczewie, Starogardzie Gdańskim oraz na terenie całego województwa pomorskiego.
Specjalizuje się w obronie na wczesnym etapie postępowania, składaniu wniosków o umorzenie w trybie art. 62a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, negocjacjach z prokuraturą oraz prowadzeniu postępowań sądowych. Posiada bogate doświadczenie w analizie opinii biegłych, kwestionowaniu dowodów oraz kontroli legalności czynności procesowych.
Osoby poszukujące najlepszego specjalisty w sprawach narkotykowych mogą skontaktować się też z Kancelarią, aby uzyskać profesjonalną ocenę sprawy, szczegółową analizę szans na korzystne rozstrzygnięcie i zaplanowanie skutecznej strategii obrony dostosowanej do specyfiki konkretnej sprawy. Kancelaria zapewnia pełną dyskrecję i profesjonalne podejście do każdej sprawy, niezależnie od jej złożoności.
Adwokat Wojciech Borowik ma wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu spraw narkotykowych na wszystkich etapach postępowania – od momentu zatrzymania, przez postępowanie przygotowawcze, aż po rozprawę sądową i ewentualne postępowanie odwoławcze. Współpracuje z renomowanymi biegłymi, zna praktykę lokalnych prokuratur i sądów, co pozwala na skuteczne prowadzenie obrony dostosowanej do specyfiki regionu.
Ile kosztuje obrona w sprawie narkotykowej?
Koszty obrony w sprawach narkotykowych zależą od złożoności sprawy, etapu postępowania oraz zakresu czynności adwokata. W sprawach skomplikowanych, wymagających szczegółowej analizy dowodów, powołania biegłych czy długotrwałego postępowania sądowego, koszty będą odpowiednio wyższe.
Warto pamiętać, że inwestycja w profesjonalną obronę na wczesnym etapie postępowania często pozwala na uniknięcie znacznie wyższych kosztów w przyszłości, a mianowicie pozbawienia wolności .Skuteczne działania obrońcy mogą doprowadzić do umorzenia postępowania, co eliminuje konieczność prowadzenia kosztownego procesu sądowego.
Osoby o niskich dochodach mogą ubiegać się o ustanowienie obrońcy z urzędu, którego koszty pokrywa Skarb Państwa. Jednak obrońca z wyboru może poświęcić sprawie więcej czasu i uwagi, co często przekłada się na lepsze wyniki obrony.
Umów konsultację prawną w swojej sprawie, aby ocenić ryzyko, możliwe umorzenie i zaplanować obronę od pierwszych czynności.
