Jak wygląda przebieg sprawy karnej?

Wezwanie na na przesłuchanie w charakterze podejrzanego lub oskarżonego to przeważnie olbrzymi stres związany z możliwością wymierzenia kary w postępowaniu karnym. Twoim obowiązkiem jest stawić się w wyznaczone przez policję lub prokuraturę miejsce. Jakie są następne kroki sprawy karnej? Czy może się to zakończyć na pierwszym wezwaniu, czego mogę oczekiwać. Postaram się tutaj wyjaśnić. 

Każdy sprawa karna jest na swój sposób wyjątkowa jednak ma podobny proceduralnie przebieg. Schemat postępowania ma swoje poszczególne etapy. W tym artykule przedstawię:

1. Pierwszy etap sprawy karnej – postępowanie przygotowawcze
2. Drugi etap sprawy karnej  – Sprawa karna przed sądem
3. Trzeci etap sprawy karnej  – postępowanie wykonawcze
4. Sprawa karna – Gdańsk 
5. Dlaczego potrzebny jest nam adwokat?
6. Kiedy skontaktować się z adwokatem?

1. Pierwszy etap sprawy karnej – postępowanie przygotowawcze

Dochodzenie lub śledztwo jest podstawową formą postępowania przygotowawczego; może być wszczęte przez policję i nadzorowane przez prokuratora. Prokurator może powierzyć wykonywanie czynności w postępowaniu przygotowawczym instytucjom, biegłym sądowym lub funkcjonariuszom straży granicznej, funkcjonariuszom policji, CBŚP, CBA oraz innym organom.

Podczas śledztwa  zebrane są dowody i fakty, które zostaną przedstawione w sądzie, gdy sprawa karna trafi na wokandę. Podczas tego etapu prokurator i policja będą zbierać dowody; przesłuchiwać świadków i zabezpieczać dowody. Jeśli postawią podejrzanemu zarzuty ii zbiorą wystarczającą ilość dowodów, będą wtedy mogli postawić go przed sądem kierując akt oskarżenia. Rozpocznie się kolejny etap procesu, czyli postępowanie sądowe na rozprawach i posiedzeniach przed sądem.

1.1 Postępowanie przygotowawcze – cel postępowania

Celem postępowania przygotowawczego jest ustalenie, czy został popełniony czyn zabroniony i czy stanowi on przestępstwo. 

• postępowanie ma na celu wykrycie, a w razie potrzeby zatrzymanie sprawcy; 
• zebranie i zabezpieczenie danych dowodowych; 
• wyjaśnienie okoliczności sprawy, w tym ustalenie tożsamości ofiar; 
• udzielenie pomocy ofiarom; ocenę, czy istnieją podstawy do wszczęcia postępowania sądowego.

Postępowanie przygotowawcze może dzielić się na dwa etapy: 

• w sprawie
• przeciwko osobie

Zdarzają się również sytuacje, gdy policja wzywa osobę w charakterze świadka, a następnie przedstawia zarzuty kryminalne. W opisanej sytuacji rola procesowa świadka zmiania się w rolę podejrzanego. Dlatego warto wiedzieć, że już świadkowi w postępowaniu karnym, w postępowaniu przygotowawczym przysługuje prawo do uczestnictwa adwokata w jego przesłuchaniu.

Zatrzymanemu przez policję, któremu nie przedstawiono jeszcze zarzutu  również przysługuje prawo skontaktowania się z adwokatem. Zatrzymanemu na jego żądanie przysługuje kontakt z adwokatem. W praktyce spraw karnych niejednokrotnie organy  prowadzące postępowania karne starają się utrudnić ten kontakt zatrzymanego z adwokatem w celu zebrania dowodów świadczących o winie zatrzymanego, dlatego podpisując protokół należy wpisać swoje żądanie niezwłocznego kontaktu z adwokatem. Już z Konstytucji RP wprost wynika, że zatrzymany powinien być niezwłocznie i w sposób zrozumiały dla niego poinformowany o przyczynach zatrzymania. Powinien on być w ciągu 48 godzin od chwili zatrzymania przekazany do dyspozycji sądu. Zatrzymanego należy zwolnić, jeżeli w ciągu 24 godzin od przekazania do dyspozycji sądu nie zostanie mu doręczone postanowienie sądu o tymczasowym aresztowaniu wraz z przedstawionymi zarzutami.

Podstawowym zasadą postępowania przygotowawczego jest ścisłe przestrzeganie tajemnicy sprawy. Nikt spoza organów ścigania nie jest na bieżąco informowany o jej przebiegu. Prokurator i policja, którzy prowadzą sprawę, w trakcie zbierania dowodów i ścigania sprawcy przestępstwa, szukając dowodów winy konkretnej osoby lub osób, podejmują środki ostrożności, które uniemożliwiają sprawcy lub osobom mu najbliższym, np. pomagającej żonie czy przyjaciołom, przeszkadzanie w jego ujęciu i zabezpieczeniu dowodów. Dlatego działaniach prokuratury wiedzę posiada niewiele osób, np. przeszukanie mieszkania sprawcy, podsłuchiwanie jego rozmów telefonicznych, aby informacje nie dotarły do sprawcy i osób mu pomagających. Przepisy jednak wskazują, że w wypadku złożenia przez prokuratora wniosku o  zastosowanie tymczasowego aresztu to umocowany do sprawy adwokat niezwłocznie będzie uprawniony do wglądu w akta postępowania karnego, żeby wybrać linię obrony w postępowaniu karnym

1.2 Postępowanie przygotowawcze – zakończenie postępowania 

Po zebraniu wszystkich dowodów postępowanie przygotowawcze dobiega końca. Prokurator decyduje, czy przygotować i wnieść do sądu akt oskarżenia. Jeśli zebrany materiał dowodowy na to pozwala, wnosi do sądu akt oskarżenia i popiera go na rozprawie przed sądem.

Są też sytuacje, z których wynika, że jeżeli w toku postępowania przygotowawczego organy ścigania ustalą, że podejrzany popełnił czyn w stanie niepoczytalności i istnieją podstawy do zastosowania środków zabezpieczających przewidzianych w przepisach karnych, wówczas prokurator wystąpi do sądu z wnioskiem o umieszczanie go np. w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym. Następnie wystąpi do sądu o umorzenie postępowania lub  zastosowanie innych środków zabezpieczających.

Ponadto w postępowaniu przygotowawczym, na podstawie zebranych dowodów, jeżeli prokurator stwierdzi, że nie ma podstaw do wniesienia aktu oskarżenia, może umorzyć toczące się postępowanie. Może również odmówić wszczęcia postępowania. Te dwie decyzje podlegają zaskarżeniu przez pokrzywdzonego za pośrednictwem organu, który wydał zaskarżoną decyzję.

Drugi etap sprawy karnej – Sprawa karna przed sądem

Sąd wyznacza termin rozprawy, o którym zawiadamia oskarżonego, jego obrońcę i prokuratora pełniącego funkcję oskarżyciela publicznego. Następnie sąd wzywa świadków wskazanych w akcie oskarżenia. Na tej rozprawach i posiedzeniach karnych przeprowadza dowody – składa wyjaśnienia oskarżonego i przesłuchuje świadków, przeprowadza eksperymenty procesowe, konfrontacje odtwarza nagrania i wysłuchuje biegłych sądowych.. Ponadto przeprowadza dowody wnioskowane przez strony oraz dopuszcza dowody z własnej inicjatywy. Jeżeli stwierdzi, że przeprowadzono wystarczające dowody do wydania wyroku, zamyka rozprawę i udziela głosu stanowiskom stron. Są to mowy końcowe stron po zamknięciu przewodu sądowego. Obrońcy oskarżonego i sam oskarżony mają prawo do ostatniego wystąpienia. Po wysłuchaniu stanowisk stron procesu, sąd ogłasza wyrok niezwłocznie po zakończeniu rozprawy lub odracza jego ogłoszenie na czas nie dłuższy niż 14 dni.

Po wpłynięciu aktu oskarżenia do sądu, gospodarzem sprawy karnej staje się sąd. Sąd przesyła oskarżonemu odpis aktu oskarżenia. Na tym etapie postępowania osoba, której organy ścigania przedstawiły zarzuty w postępowaniu przygotowawczym, przestaje być podejrzanym, a staje się oskarżonym.

Ogłaszając wyrok, sąd może uniewinnić oskarżonego, umorzyć postępowanie, warunkowo umorzyć postępowanie albo uznać oskarżonego za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i wymierzyć karę określoną w Kodeksie karnym.

3. Trzeci etap sprawy karnej  – postępowanie wykonawcze

W wypadku uniewinnienia oskarżony może wnieść o zapłatę kosztów sądowych na jego rzecz oraz wydatków poniesionych w trakcie sprawy, a w wypadku gdy był niesłusznie tymczasowo aresztowany może wnieść o zadośćuczynienie za niesłuszny tymczasowy areszt.

W wypadku prawomocnego wyroku skazującego w sprawie karnej, podlega on natychmiastowemu wykonaniu. Wyrok wykonuje sąd, który wydał wyrok w pierwszej instancji. Następnie  skazany otrzymuje wezwanie do stawienia się w zakładzie karnym w celu odbycia kary.

Sąd na wniosek może zdecydować o odroczeniu wykonania kary ze względu na szczególną sytuację skazanego lub zdecydować o przerwie w karze lub wykonywaniu wymierzonej kary w systemie dozoru elektronicznego.

Jeżeli skazany odbywa karę, wówczas sąd rejonowy jako sąd penitencjarny decyduje o ewentualnej przerwie w odbywaniu kary lub warunkowym przedterminowym zwolnieniu z odbycia reszty kary.

W każdej fazie tego procesu czyli w postępowaniu przygotowawczym, postępowaniu sądowym oraz w postępowaniu wykonawczym, każdy zatrzymany, każdy pokrzywdzony lub  oskarżony może być reprezentowany przez adwokata, który działa jako jego obrońca lub pełnomocnik, zwłaszcza gdy przychodzi czas na wyrok lub odwołanie się od niekorzystnego orzeczenia.

4. Sprawa karna – Gdańsk 

W Gdańsku sprawami karnymi zajmuje się Sąd Apelacyjny w Gdańsku, Sąd Okręgowy w Gdańsku, Sąd Rejonowy Gdańsk-Północ, Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe

Dlaczego potrzebny jest nam adwokat?

Sprawa karna to olbrzymi stres, dlatego proszę kontaktować się niezwłocznie po otrzymaniu wezwania lub w  wypadku zatrzymania proszę żądać obecności adwokata przy wszystkich czynnościach w postępowaniu. Dobrze dobrana linia obrony już na samym początku pozwoli skutecznie bronić się i możliwie pozytywnie zakończyć rozprawę. Naszym obowiązkiem jest korzystanie ze sprawdzonego adwokata podczas sprawy karnej, bo tylko wtedy:

• unikamy podejmowania złych decyzji, skutkujących poważnymi konsekwencjami.
• Prawidłowo określamy wymagane dowody w naszej sprawie.
• Potrafimy wynegocjować lepsze warunki dobrowolnego poddania się karze.
• Skutecznie odwołujemy się od decyzji organów ścigania, z którymi się nie zgadzamy.
• Mamy pewność co do słuszności wniosków o umorzenie postępowania lub uniewinnienie, jeśli przemawiają za tym okoliczności sprawy.

Kiedy skontaktować się z adwokatem?

Odpowiedź na na to pytanie jest jedna słuszna – niezwłocznie w wypadku ryzyka sprawy karnej. Kiedy zostaniesz wezwany na przesłuchanie jako podejrzany, ważne jest, abyś natychmiast zapewnił sobie pomoc karną  adwokata.

Jeśli nie mają Państwo adwokata, policja może sugerować lub nakłaniać Państwa do przyznania się do popełnienia przestępstwa  i złożenia zeznań przeciwko sobie lub osobom, które są Państwu bliskie lub zostały aresztowane. Zawsze należy uzyskać pomoc prawną od wykwalifikowanego prawnika w sprawach karnych. Warto pamiętać, że nawet jeśli ktoś z Państwa dopuścił się czynu zabronionego to nie znaczy automatycznie że jest temu winny, bo ma prawo podjąć obronę i w świetle zasady domniemania niewinności do chwili prawomocnego wyroku uznany jest za niewinnego. Wynika to wprost z Konstytucji RP. art 42 ust 3, że każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu, dlatego warto skorzystać z pomocy adwokata od spraw karnych.

Prawnik powinien być wprowadzony w sprawę od samego początku. To znacznie zmniejsza ryzyko popełnienia błędów, nawet nieświadomie. Pozwoli również na odpowiednie przygotowanie taktyki na daną sytuację i sprawi, że obrona będzie bardziej skuteczna.

Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą prawników od Spraw Karnych!