Omawiana kwestia dotyczy przydziału każdej ze stron postępowania w sprawie o rozwód określonej części wspólnego mieszkania do korzystania. Sądowi przysługuje w tym zakresie uprawnienie do wydawania odpowiednich nakazów i zakazów. Wpływ na kształt orzeczenia w tym zakresie mają najczęściej wykonywanie władzy rodzicielskiej, a także zamieszkiwanie wspólnie z pozostałymi domownikami.
Orzeczenie o sposobie korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania następuje z urzędu. Wyjątkowo, sąd może jednak odstąpić od takiego orzeczenia. Ma to miejsce, gdy strony postępowania sprzeciwiają się temu, a jednocześnie sąd dojdzie do wniosku, iż nie narusza to interesów małoletnich dzieci stron. Dotyczy to również sytuacji, w której małżonkowie nie zajmują wspólnie mieszkania, gdyż jedno z nich przebywa już gdzie indziej i dobrowolnie opuściło dotychczas wspólne miejsce zamieszkania stron. Nie ulega przy tym wątpliwości, iż powyższe nie dotyczy okoliczności, takich jak krótkotrwała nieobecność jednego z małżonków, uzasadniona pewnymi okolicznościami, na przykład pobyt w szpitalu.
Co istotne, prawomocne orzeczenie w przedmiocie sposobu korzystania z mieszkania rozwiedzionych małżonków podlega egzekucji w trybie przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Jeśli sąd z podanych powyżej przyczyn nie orzeka o sposobie korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania, wówczas w sentencji wyroku sąd umieszcza sformułowanie, iż “nie orzeka o sposobie korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania”.
Warto podkreślić, że orzeczenie w omawianym zakresie obejmuje każde mieszkanie, bez względu na posiadany tytuł prawny. Oznacza to, że sąd będzie decydował o sposobie korzystania nawet w sytuacji, gdy mieszkanie należy wyłącznie do majątku osobistego jednej ze stron postępowania. Nie ma zatem znaczenia tytuł prawny – sąd i tak orzeknie w tym przedmiocie, gdy obie strony wspólnie zamieszkują w mieszkaniu.
W orzeczeniu możliwe jest również ustalenie udziału w opłatach za czynsz oraz innych świadczeniach przez zamieszkujących wspólnie małżonków. Nie będzie to jednak podlegało egzekucji w tym samym trybie, co wspomniany wyżej sam fakt ustalenia sposobu korzystania. Tym niemniej, gdy jeden z małżonków po rozwodzie nie opłaca ustalonych świadczeń, może mieć to istotne znaczenie w toku dokonywania rozliczeń w odrębnym postępowaniu.
Należy również pamiętać, iż sąd może orzec o sposobie korzystania z mieszkania w drodze zabezpieczenia, co oznacza, iż możliwe jest ustalenie zakresu oraz sposobu korzystania na czas toczącego się postępowania. Ma to o tyle istotne znaczenie, iż częstokroć w przypadku sporu pomiędzy stronami, postępowania toczą się nawet kilka lat. Warto zatem mieć na uwadze możliwość uregulowania zakresu korzystania z mieszkania już na ten czas. W sytuacji, gdy jedna ze stron nie zgadza się z orzeczeniem sądu w omawianym zakresie, przysługuje jej prawo do zaskarżenia orzeczenia w tym zakresie.
