Prawo do alimentów a wina przy rozwodzie cz. I

Kodeks rodzinny i opiekuńczy reguluję kwestię alimentów zasądzanych w przypadku, gdy dochodzi do orzeczenia rozwodu  winy jednego z współmałżonków. Jak wskazano w art. 60 § 2 k.r.o., jeśli jeden z małżonków uznany został za winnego rozkładu pożycia, a w wyniku rozwodu drugi z nich narażony jest na pogorszenie sytuacji materialnej, sąd na wniosek małżonka niewinnego może zasądzić przyczynianie się do zaspokajania uzasadnionych potrzeb przez małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Co istotne, sąd orzec może o obowiązku alimentacyjnym także w stosunku do osoby, która w wyniku rozwodu nie popadnie w niedostatek. Stanowi to wyraz uprzywilejowania małżonka niewinnego. Regulacja ta ma na celu zapobieganie sytuacjom, gdy rozwód spowodowałby dla małżonka niewinnego znaczne pogorszenie sytuacji materialnej wynikającej z rozwodu.

Obowiązek alimentacyjny orzekany jest przez sąd wyłącznie w przypadku, gdy małżonek niewinny zgłosi swoje żądanie w toku procesu.

Zakres, w jakim małżonek winny będzie pokrywał potrzeby małżonka niewinnego określa się w oparciu o stopień pogorszenia sytuacji materialnej małżonka niewinnego oraz rozstrzygając, jaki zakres wkładu finansowego małżonka winnego okaże się odpowiedni w konkretnej sprawie. Najczęściej, zakres ten kształtował się będzie w stopniu takim, by znajdował się pomiędzy granicą niedostatku, a granicą, która powodowałaby zrównanie stopy życiowej małżonka winnego oraz małżonka niewinnego. W wyroku Sądu Najwyższego z 7 maja 1998 r., sygn. III CKN 186/98 podano, że obowiązek alimentacyjny spoczywający na małżonku winnym nie ma na celu zapewnić małżonkowi niewinnemu równej stopy życiowej, ale też nie ma zaspokajać tylko usprawiedliwionych potrzeb.

Zadaniem sądu w tym zakresie jest przeanalizowanie sytuacji finansowo-materialnej małżonka niewinnego w sytuacji orzeczenia o rozwodzie oraz analiza hipotetycznej sytuacji, gdyby do rozwodu niedoszło. Sąd ma w ten sposób określić zakres, w jakim pogorszeniu ulegnie sytuacja finansowo-materialna małżonka niewinnego, co może wynikać z pojawienia się dodatkowych potrzeb bądź ich powiększenia, a także zmniejszenia liczby środków, którym do tej pory dysponował małżonek niewinny. Co istotne, pogorszenie sytuacji musi pozostawać w ścisłym związku z rozwodem.

Jak podano w art. art. 27 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, podczas oceny zakresu pogorszenia sytuacji materialnej małżonka niewinnego na skutek rozwodu należy ponadto wziąć pod uwagę jego uprawnienia do korzystania z zaplecza materialno-finansowego małżonka winnego. W tym celu, sąd zakłada hipotetyczny prawidłowy stan funkcjonowania małżeństwa w sferze majątkowej i przyjmuje zasadę równej stopy życiowej współmałżonków. Przyjęcie za wytyczne prawidłowego funkcjonowania małżeństwa i rodziny ma na celu uniknięcie sytuacji, gdy brak wcześniejszej dbałości o powinności małżeństwie i rodzinnego wpływałby na wysokość zasądzanych alimentów.