Skarga pauliańska nieskuteczna przy zaskarżaniu umowy przedwstępnej

Sąd Apelacyjny w Katowicach orzekł, iż nie można zaskarżyć przy pomocy instytucji skargi pauliańskiej czynności wyłącznie zobowiązujących. Dotyczy to również umowy przedwstępnej.

Pan Sylwester domagał się na drodze sądowej uznania za bezskuteczną wobec niego umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości, zawartej przed notariuszem. Strony umowy stanowili małżonkowie J. oraz dłużniczka Pana Sylwestra ? spółka B. Na mocy umowy małżonkowie J. zobowiązali się sprzedać spółce B. nieruchomości za cenę ponad 5 mln zł. Spółka wpłaciła 3 mln zadatku. To właśnie z tej ostatniej kwoty Pan Sylwester planował zaspokoić swoją wierzytelność, której bezskutecznie próbował dochodzić wcześniej na drodze postępowania egzekucyjnego od spółki.

Kiedy Pan Sylwester dowiedział się o wpłacie przez spółkę B., będącą jego dłużniczką, zadatku w kwocie 3 milionów na rzecz małżeństwa J., wniósł skargę pauliańską, przewidzianą w art. 527 kodeksu cywilnego.

Instytucja skargi pauliańskiej przewiduje, iż gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

Sąd Okręgowy w Katowicach oddalił powództwo Pana Sylwestra, stwierdzając, że żądanie uznania czynności prawnej za bezskuteczną jest aktualne tak długo, jak długo istnieją skutki możliwe do cofnięcia. Przenosząc powyższe rozważania na grunt omawianej sprawy, skoro została już zawarta umowa przyrzeczona, będąca konsekwencją zawartej umowy przedwstępnej, a zadatek wliczony został do ceny sprzedaży, to bezprzedmiotowym jest wytaczanie powództwa o ubezskutecznienie umowy przedwstępnej.

Pan Sylwester wniósł apelację od powyższego wyroku, która została jednak oddalona.

Sąd Apelacyjny, w toku wykładni art. 527 kodeksu cywilnego wskazał, że actio pauliana obejmuje czynności zobowiązujące o podwójnym skutku, a więc prowadzące od razu do rozporządzenia. Tym samym przy pomocy skargi pauliańskiej nie można zaskarżyć czynności jedynie zobowiązujących ? także umowy przedwstępnej określającej jedynie ramy umowy przyrzeczonej, która ma być zawarta w następnej kolejności.

SA wspomniał również o przygotowawczym charakterze umowy przedwstępnej. Zatem dopiero umowa przyrzeczona może być uznana za krzywdzącą wobec Pana Sylwestra, gdyż zadatek wpłacony przez spółkę B. małżeństwu J. został zaliczony na poczet ceny sprzedaży nieruchomości wraz z jej zawarciem.

Sygn. akt: I ACa 626/16